Masa untuk takrif semula ‘budaya kebangsaan’, kata ahli akademik

 

Ahli akademik Tajuddin Rasdi berkata bahawa definisi yang lebih inklusif tentang ‘budaya kebangsaan’ akan mencerminkan kepelbagaian Malaysia dan ‘memulihkan maruah’ pelbagai masyarakat. (Gambar Bernama)

PETALING JAYA: Seorang ahli akademik menggesa kerajaan mentakrifkan semula ‘budaya kebangsaan’ untuk mencerminkan kepelbagaian Malaysia dan ‘memulihkan maruah’ pelbagai masyarakat.

Tajuddin Rasdi, seorang profesor seni bina Islam di UCSI University, berkata definisi baharu juga akan membantu negara ‘mengatasi masa lalu’.

Dasar Kebudayaan Kebangsaan (NCP), yang digubal pada Kongres Kebudayaan Kebangsaan 1971, menggariskan tiga syarat untuk mentakrifkan ‘kebudayaan Malaysia’, iaitu ia mesti berasaskan budaya Melayu, unsur-unsur yang sesuai daripada budaya lain boleh diterima dan Islam adalah komponen penting.

Tajuddin berkata tidak ramai orang bukan Melayu yang hadir pada kongres itu, yang diadakan selepas rusuhan 13 Mei 1969, tetapi dihadiri ramai orang Melayu.

“Saya rasa di situlah kami bermula dan saya tidak ada masalah dengannya kerana ini adalah sejarah. Sejarah timbul daripada reaksi terhadap situasi tertentu,” katanya kepada FMT.

“Tetapi saya percaya bahawa kita perlu mengatasi masa lalu. Generasi baru memerlukan maruah identiti mereka sendiri, oleh itu definisi semasa mesti dikaji semula. Kita harus mempunyai idea yang sama untuk semua budaya,” tambahnya.

NCP tidak pernah diwartakan menjadi undang-undang tetapi ia dikatakan telah menyumbang kepada ketegangan kaum.

Ia sering digunakan untuk menafikan pengiktirafan budaya bukan Melayu seperti pengharaman tarian singa dan bentuk budaya bukan Melayu lain di sekolah pada tahun 1980an.

Laporan Unesco 2022 telah menilai Malaysia sebagai salah satu negara yang mempunyai indeks dialog antara budaya (ICDI) terendah, memberikannya markah 0.35 daripada satu.

Tajuddin berkata peningkatan pemikiran Islam semasa gerakan reformasi Islam pada 1970an dan pertumbuhan pesara golongan kelas menengah Melayu bersara yang semakin kuat berpegang kepada agama akan menyumbang kepada skor yang rendah.

“Islam telah menjadi lebih besar dan lebih besar dan ia menyelubungi idea budaya. Saya tidak mengatakan bahawa ia betul atau salah. Saya katakan ini adalah bagaimana orang Islam dan orang Melayu bertindak balas terhadap (idea budaya),” katanya.

“Tiada apa-apa yang boleh anda panggil budaya Melayu (sekarang) melainkan ia dikaitkan dengan Islam. Satu sebab mengapa kurangnya dialog budaya antara orang Melayu dan orang lain adalah semata-mata kerana ini,” tambahnya.

Beberapa kesenian Melayu, seperti wayang kulit dan mak yong, juga telah disifatkan sebagai ‘tidak Islamik’ oleh pihak berkuasa agama, katanya.

Tajuddin menambah bahawa landskap politik semasa juga telah memburukkan lagi kurangnya komunikasi antara masyarakat Islam dan bukan Islam kerana agama telah menjadi ‘titik jualan’ dalam politik.

Penyelesaiannya, katanya, terletak pada mendidik ulama Islam mengenai topik seni, budaya dan wacana dalam tamadun lain, kerana mereka mempunyai pengaruh yang besar terhadap pendapat umum.

“Islam sepatutnya boleh wujud bersama budaya Cina dan India tetapi ada perkara tertentu yang mungkin anda perlu ubah suai. Ia tidak bermakna menenggelamkan (budaya) orang lain.

“Jika anda boleh melatih semula ulama yang menulis khutbah dengan mengajar mereka seni, budaya dan tamadun dunia, kita boleh menghapuskan politik perkauman kerana Islam tidak sepatutnya bersifat perkauman,” tambahnya.

Indeks Unesco tidak menggambarkan kepelbagaian Malaysia

Eddin Khoo, yang merupakan penaung pertubuhan kebudayaan Pusaka, berkata ICDI tidak semestinya menggambarkan kepelbagaian sebenar yang dialami oleh rakyat Malaysia setiap hari.

“Dialog antara budaya berlaku setiap hari dalam kehidupan rakyat Malaysia. Lebih banyak perkahwinan antara budaya sekarang berbanding sebelum ini,” katanya.

“Bagi dialog formal antara budaya, ia bukan tidak berlaku, cuma tidak berkesan,” tambahnya.

Memetik usaha Pusaka dalam menganjurkan persembahan tempatan yang berakar umbi dalam budaya lain, seperti boneka Teochew, Urumee Melum dan Reog Ponogoro, Khoo berkata rakyat Malaysia harus memahami bahawa negara itu tergolong dalam ‘budaya diaspora yang sangat sinkretik’.

“Malaysia adalah tempat di mana segala-galanya boleh diterapkan di sini. Mengapa kita lupa mengenainya? Berhenti berpura-pura atau berpegang kepada idea puritanisme (budaya) yang tidak pernah wujud (di sini) sejak awal lagi,” tambah Khoo.

21 Mei menandakan Hari Kepelbagaian Budaya untuk Dialog dan Pembangunan Sedunia. - FMT